Posted by Autor: Florian Wierzchowski
Na temat przedmiotowego zagadnienia można by rozpisać się na objętość całej książki. Stąd też niniejszy artykuł będzie próbą zasygnalizowania pewnych zagadnień związanych z przybieraniem formy prawnej przez zakładaną firmę. Wybór dokonany będzie niósł za sobą doniosłe konsekwencje, stąd też decyzja wymaga uprzedniej dokładnej analizy przez przyszłego przedsiębiorcę. Aspekty, które będę oceniał, to koszty prowadzenia danej formy, odpowiedzialność oraz stopień skomplikowania.
Najprostszą formą prowadzenia działalności gospodarczej jest jednoosobowa działalność gospodarcza. Oznacza to w skrócie, że firma to ty. Majątek firmy, to twój majątek i niczyj inny. Tak samo niestety ze zobowiązaniami – wszystkie umowy, zobowiązania tak wobec kontrahentów, jak i wobec instytucji publicznoprawnych (ZUS, US), są jednocześnie twoimi osobistymi zobowiązaniami, z których się będziesz musiał wywiązywać osobiście. W przeciwnym razie konsekwencje niewykonanych zobowiązań mogą dotknąć twojego majątku osobistego – także tego zgromadzonego przed rozpoczęciem działalności gospodarczej. Podsumowując, w zakresie odpowiedzialności, jest to działalność bez ograniczenia odpowiedzialności.
Dlaczego jest to forma prosta? Nie wymaga skomplikowanych procedur rejestracyjnych, nie wymaga wkładania kapitału zakładowego, prowadzenie księgowości i rozlicze podatkowych jest proste – ryczałt bądź podatkowa książka przychodów i rozchodów są najczęściej w zupełności wystarczające. Jednoosobowe działalności są też w dużo mniejszym stopniu (choć w Polsce i tak za dużym) obciążone obowiązkami biurokratycznymi, np. sprawozdawczo-statytycznymi. Mając to na uwadze, jest to najtańsza forma prowadzenia działalności.
O czym jeszcze warto wspomnieć, to ten mankament, że jeśli firma to ty, to jednocześnie w razie, gdyby ci się coś stało (choroba, wypadek, śmierć), kontynuowanie działalności firmy staje się bardzo zagrożone – często wskutek takich zdarzeń biznesy przestają w ogóle istnieć. Rozwiązaniem wielu mankamentów jednoosobowej działalności są formy organizacyjne o wyższym stopniu skomplikowania i kosztów prowdzenia, czyli najczęściej spółki.
Polski kodeks spółek handlowych, podobnie jak kodeksy spółek innych krajów, przewiduje istnienie spółek osobowych, których zasady przypominają nieco zasady prowadzenia jednoosobowej działalności, jednakże wraz ze wspólnikami, którzy biorą współodpowiedzialność za firmę, jednocześnie uczestnicząc w jej prowadzeniu. Są to spółka jawna, spółka komandytowa, spółka partnerska, spółka komandytowo-akcyjna. Nie będę w tym miejscu rozpisywał się o szczegółowych cechach każdej z nich, bo nie ma na to miejsca.
To, co warto zapamiętać, to możliwość zapewnienia stałości i ciągłości funkcjonowania firmy, nawet w razie, gdy grono wspólników się zmniejsza lub zmienia, możliwość pewnego ograniczenia stopnia odpowiedzialności osobistej wspólników za zobowiązania firmy, ale to wszystko kosztem zwiększającego się stopnia biurokracji i konieczności obsługi tej biurokracji, a tym samym wzrost stałych kosztów funkcjonowania.
Kolejnymi, bardzo ważnymi i odgrywającymi ogromną rolę w życiu gospodarczym formami spółek są spółki kapitałowe. Polski kodeks spółek handlowych wyróżnia trzy spółki kapitałowe spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, prostą spółkę akcyjną oraz spółkę akcyjną. Najczęściej spotykanymi w obrocie polskim są spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne. Prosta spółka akcyjna to instytucja wprowadzona ledwo kilka lat temu do polskiego prawa. W rozumieniu prawa cywilnego te spółki posiadają swoją odrębną podmiotowość prawną, są osobami prawnymi, czyli są samodzielnymi podmiotami praw i obowiązków. To spółki, w których odpowiedzialność założyciela biznesu – wspólnika – ogranicza się jedynie do wysokości wniesionego wkładu.
To jedna z najważniejszych cech spółek kapitałowych, która pozwala angażować się potencjalnym wspólnikom w przedsięwzięcia o wysokim ryzyku, gdyż jedyne co ci wspólnicy mogą stracić, to wniesiony wkład pieniężny lub rzeczowy do spółki. Spółki kapitałowe są prowadzone – zarządzane przez zarządy – zawodowych, profesjonalnych zarządzających. Wspólnicy mogą, ale nie muszą być zarządzającymi. Mogą się ograniczyć jedynie do kontrolowania zarządów czy to bezpośrednio, czy też ustanawiając organy nadzorcze w postaci komisji rewizyjnej albo rady nadzorczej.
Decyzja, jaką formę działalności obrać, wymaga dogłębnego przemyślenia i zastanowienia się co jest najbardziej adekwatne do rozmiaru działalności, zasobów, możliwości utrzymania spółki, ograniczenia ryzyka, rozliczeń podatkowych, możliwości pozostawienia zarządzania w cudzych rękach. I co należy zapamiętać to fakt, że co pasuje jednemu nie musi pasować drugiemu. Niech decyzja o formie organizacyjno-prawnej będzie wynikiem twoich indywidualnej i przemyślanej decyzji.