Posted by W poprzednim poście opisałem, że projektując robota menedżera musicie zdać sobie sprawę, że jego środowisko pracy będzie bardzo trudne – grupa społeczna, a w niej ludzie z niemierzalną tożsamością grupy, zależnościami interpersonalnymi, umiejętnością perswazji itp. Jakie procesy społeczne dominują w grupie społecznej w biznesie, w których robot menedżer musi uczestniczyć?
Aby na to pytanie odpowiedzieć, odpowiedzmy sobie na pytanie „co robią jednostki tej zbiorowości”, czyli uczestnicy organizacji? Pojęciem, jakie będzie przydatne w dalszych rozważaniach, to „działanie grupowe”, rozumiane jako każde działanie, które przynosi korzyści grupie. [1] Działanie grupowe zawsze zachodzi w określonej grupie społecznej. [2]
Punktem wyjścia do opisania działań grupowych w organizacji, zmierzających do rozwiązywania problemów organizacyjnych, jest pojęcie kooperacji prostej. Polega ona na tym, iż efekt jest wytworzony przez wielu uczestników tej kooperacji, ale jest sumą ich równoległych prac. Kooperacja prosta to takie działanie grupowe, w którym wszyscy uczestnicy wykonują jednocześnie takie same czynności i wynika ona z podziału pracy. [3]
Organizacja jest tworzona przez ludzi, a kooperacja prosta przebiega pomiędzy ludźmi poprzez procesy społeczne. Procesy społeczne są to „serie zjawisk dotyczących osobowości, grup społecznych, zbiorowości, w taki sposób, że są one seriami zjawisk tylko społecznych”. [4] Jeśli jednak dodatkowo występuje jakaś relacja pomiędzy członkami grupy społecznej, np. specjalizacja lub chronologia przebiegu pracy, wówczas działanie grupowe staje się działaniem zespołowym. [5]
Z punktu widzenia pracy ludzi w zespole kluczowy rodzaj procesów społecznych to właśnie działanie zespołowe, inaczej nazywane współpracą. Współpraca jest pochodną podziału pracy, która jest celem każdej organizacji. „Współpraca jest działaniem zharmonizowanym, w którym poszczególne jednostki czy grupy wykonują zadania częściowe w osiąganiu jednego wspólnego celu, obojętnie jaki jest to cel (…).” [4]
Aby w pełni pokazać istotę współpracy w organizacji, należy wymienić cztery rodzaje procesów społecznych, które zachodzą w grupie społecznej.
Pierwszy rodzaj to procesy intrapersonalne. Są one z ze swej natury albo psychologiczne albo społeczne. [6]
Drugim rodzajem są procesy zachodzące pomiędzy dwoma jednostkami (w dalszych rozważaniach nazywane interpersonalnymi – przyp. autora). Są one wzajemnymi oddziaływaniami, ale również wyrażanymi ocenami albo sposobami wzajemnej percepcji. [7]
Trzeci rodzaj to procesy zachodzące pomiędzy jednostką i grupą. Może to być np. „podporządkowanie, identyfikacja, dążenie do dominowania, sprzeciw”. [4] Te procesy możesz sobie wyobrazić jako serię występowania: postawa człowieka, następnie jego zachowania i później konsekwencji tego zachowania.
Czwarty rodzaj procesów to procesy zachodzące pomiędzy dwiema grupami. [8] Mogą one przebiegać bezpośrednio pomiędzy członkami tych grup, przybierając formę procesów interpersonalnych, ale też wzajemnej współpracy, pomocy, tolerowania się, niechęci(między grupami.
Jeśli masz doświadczenie biznesowe, to możesz sobie łatwo wyobrazić procesy zmieniające organizację i strukturę grup. Mogą one być wywołane „pojawieniem się nowych elementów, zmianami stosunków między elementami (…), wzajemnego przyporządkowania”. [4]
Czy zapamiętasz te rodzaje procesów społecznych? Jest ich naprawdę dużo. Człowiek jakoś radzi sobie w gąszczu procesów społecznych składających się na współpracę w zespole lub w organizacji. A jak ma poradzić sobie robot menedżer? Jak robot menedżer powinien sobie najpierw wyobrazić świat, w którym pracuję? Konstrukcję jego świata opiszę w następnych postach na blogu.
[1] P.E. Oliver: Formal Models of Collective Action. Annual Review of Sociology 1993, Vol. 19, s. 273.
[2] G. Marwell, P.E. Oliver, R. Prahl: Social Networks and Collective Action: A Theory of the Critical Mass. American Journal of Sociology 1988, Vol. 94 (3), s. 502-503.
[3] W.H. Knowles: The Nature of Industrial Cooperation. Southern Economic Journal 1952, Vol. 18 (3), s. 350-361.
[4] J. Szczepański, J (1970). Elementarne pojęcia socjologii. PWN: Warszawa.
[5] J. Kurnal: Teoria organizacji i zarządzania. Warszawa, PWE, 1979, s. 88.
[6] T.A. Beauregard: Introduction: The Import of Intrapersonal and Interpersonal Dynamics in Work Performance. British Journal of Management 2010, Vol. 21, s. 257, 260.
[7] D.M. Fisher: Distinguishing between Taskwork and Teamwork Planning in Teams: Relations with Coordination and Interpersonal Processes. Journal of Applied Psychology 2014, Vol. 99 (3), s. 423-436.
[8] G.A. Fine: Forgotten Classic: The Robbers Cave Experiment. Sociological Forum 2004, Vol. 19 (4), s. 663-666.